Osmanlı Tarihinde Kur'an İzleri

Çalışmamızda Osmanlı kroniklerinde kullanılan âyetlerle ilgili olarak her dönemden farklı tefsirleri incelemeye çalıştık. İncelememiz esnasında başvurduğumuz tefsir kaynaklarını sınırlı tutmaya gayret ettik. Çünkü her dönemde oldukça fazla tefsir çalışmasının yapıldığı bilinmektedir. Çalışmamızın ana ilkesine Osmanlıdan önce yazılan tefsirlerle Osmanlı dönemi tefsirlerini mukayese etmemizin amacı, Osmanlı dönemi müfessirlerinin yaklaşımlarıyla Osmanlıdan önceki müfessirlerin yaklaşımları arasında bir mukayese imkânı verebilmesi amacına yöneliktir. Çalışmamızda, Tefsir tarihi boyunca farklı yorumlara imkân veren âyetleri ve bu âyetlerin yorumlarının farklı yansımalarını ele almaya çalıştık. Araştırma konusu alan olarak, 16 ve 17. Yüzyıllar arasında yazılan Osmanlı kronikleri ile Osmanlı Devletinden önce yazılan tefsirlerden; Mukâtil b. Süleyman’ın; Tefsîr-i Kebîr, Taberî’nin; Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, Mâturîdî’nin; Te’vilâtü’l-Kur’ân, Kurtubî’nin; el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, Beydâvî’nin: Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Nesefî’nin; Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, İbn Kesîr’in; Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, adlı tefsirleri ile Osmanlı Devleti dönemi tefsir çalışmalarından olan Ebu’s-Suûd Efendi’nin; İrşâdu’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâyâ’l-Kur’âni’l-Kerîm, İsmail Hakkı Bursevî’nin Rûhu’l-Beyân, Âlûsi’nin; Rûhu’l-Meânî, fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî ile Elmalılı Hamdi Yazır’ın; Hak Dini Kur’ân Dili isimli tefsirleri olmuştur. ....... Osmanlı Tarihi kronikleri; Şefaettin Severcan’ın çalıştığı Keşfî Mehmed’in; Selim-nâmesi, Şefaettin Severcan'ın; Mohaç Fetihnamesi adlı makalesi, Hadidî’nin; Tevârih-i Âl-i Osman, Kemalpaşazâde’nin; Tevârih-i Âl-i Osman I, II, IV, VII, VIII, X. Defter, Celâlzâde Mustafa’nın; Selim-nâme, Hoca Sadeddin Efendi’nin; Tâcü’t Tevârih I-II, Mustafa Selânikî Efendi’nin; Tarih-i Selânikî, Feridun Bey’in Münşeâtu’s-Selâtîn, Solakzâde Mehmet Hemdemî Efendi'nin; Solakzâde Tarihi adlı eserleri ile sınırlandırılmıştır.