İslam’ın İlk Müceddidi

Modern dönemde İslam düşüncesi çalışmalarının en popüler konularının başında Gazâlî ve onun düşünce serüveni gelmektedir. Ömrünün sonlarında kaleme aldığı otobiyografisi el-Munkız mine’d-dalâl’de sunduğu portreye göre Gazâlî, kelâm disiplinini yetersiz bulmuş, felsefeyi reddederek bu amaçla Tehâfütü’l-felâsife’yi kaleme almış ve hakikati, dinin sınırlarının dışına çıkmayan bir tasavvuf anlayışında bulmuştur. Onun kelâm ve felsefeden geçerek tasavvufta son bulduğunu belirttiği yolculuğunun merkezinde ise şaheseri İhyâu ulûmi’d-dîn yer almaktadır. Bu kitapta Kenneth Garden, Gazâlî hakkında pek çoğumuzun sahip olduğu bu tasavvuru şekillendiren söz konusu eserleri, özellikle de el-Munkız ve İhyâ’yı, onun Mîzânu’l-amel’inde ve Farsça Mektupları’nda verdiği biyografik bilgiler ışığında yeniden değerlendirmektedir. Bu değerlendirme neticesinde ortaya çıkan Gazâlî ve İhyâ portresi ise bizi, çok yakından tanıdığımızı zannettiğimiz bu düşünür ve onun en önemli eseri İhyâ hakkındaki bilgilerimizi sorgulamaya davet etmektedir.