İrade Terbiyesi

Herbert Spencer çeşitli bakış açıları ortaya koyuyor. O, İngiliz okulu ile birlikte karakterin uzun müddet dış bir kuvvetin zorlaması ve hayat koşulları altında değişebileceğini kabul ediyor. Fakat ona göre bu iş asırlarca sürebilir. İrade terbiyesinde bir işe yaramaması ve uygulanabilir olmaması dolayısıyla bu kuramın bizce bir önemi yoktur. Bu kuram, eğer ben kendi manevi hayatımı ıslah etmeye koyulmak istersem bu işi yapamayacağım, karakterime ve ecdadımdan miras fenalıklara karşı mücadele edemeyeceğim demektir. Durum böyle olsa bile bu vaziyet karşısında kötümser olmak ve isyana teşebbüs etmek makul bir hareket değildir. Aslında üzülmeye mahal yok! Elli bin sene sonra gelecek kuşakların sosyal çevrenin muntazam ve sürekli etkileriyle mükemmel makinelere benzeyeceklerini düşünerek kendimi teselli edebilirim!