İktisat Felsefesi ve Belirsizlik

Karar birimlerinin planlarını alt üst ettiği oranda yıkıcı, yeni tercih fırsatlarına yönelten yapıcı karakteri ile belirsizliğin iktisadi düşüncenin gelişimi içinde bulduğu kabul, yarattığı problem Smith, Jevons, Knight, Hutchison ve Shackle gibi iktisat filozoflarının eserlerinden istifade edilerek araştırıldı. Sorun, belirsizliğin iktisat düşüncesi içinde nasıl soyutlanabileceği noktasında düğümleniyordu. Zihinlerinde, geleceğe dönük planlarında karşılaşabilecekleri riskleri belirleyebilen aktörler bir maliyet karşılığında korunma ve garanti şemsiyesi altına girebilme imkanını elde edebilmektedirler. Oysa belirsizliği göğüsleyebilmek için kullanıma hazır bir formül bulunmamaktadır. Kaçınılmaz bir şaşkınlık ve hareketsizlikten sonra, mantıksal ve psikolojik iki zihinsel çöküntü içine girildiği anlaşılır. Bu, kendi kabiliyetine duyulan güvensizlik ve daha önce yapılan gelecek tasarımının gerçekçi olmadığının akledilmesidir. Aktörler, zihinlerini teskin edebilmek, kendi kabiliyetlerine duydukları güvensizliği aşabilmek için zihinsel dinginliği yeniden kurabilecek unsurlara içgüdüsel olarak yönelirler: geçmiş tecrübelerin yeniden değerlendirilmesi, teamüllere uygun hareket etmek gibi; hatanın nerede yapıldığını keşfetmeye çalışan muhakeme ile de belirsizlikten ders çıkarma, faaliyet sahasının karmaşıklığını basite indirgeme, ölçek küçültme çabalarına girilir.

Oyunun kuralları da kendiliğinden ortaya çıkıyor: Aktörlerin zihinsel dinginliğini bozan istikrarsızlıkların üstesinden gelmek, güvenilir çevresel koşulları yaratmak ve belirsizliklerin dışlandığını rekabet ortamını yaratmak.

- A. Dinç Alada