Çeltik Bitkisinde Demir Toksisitesi

Çeltik, dünya nüfusunun yarısından fazlasının besin kaynağı olarak yararlandığı en önemli tahıl mahsullerinden birisidir. Aynı zamanda bu mahsul, dünyada en fazla yetiştiriciliği yapılan ürünler içerisinde ikinci sırada yer almaktadır. Çeltik bitkisi, yetiştiriciliğinin yapıldığı bütün ekosistemlerde çoklu biyotik ve abiyotik streslerle karşı karşıyadır. Abiyotik stres faktörü arasında yer alan toprakta besin elementi toksisitesi, çeltik veriminde önemli kayıplara neden olur. Tarım arazilerinde, özellikle çeltiklik topraklarında ağır metal kirliliği sürekli olarak artış göstermektedir. Ağır metallerle toprağın kirlenmesi, canlı organizmaların sağlığı üzerinde besin zinciri aracılığıyla ciddi tehdit unsuru oluşturmaktadır. Tarımsal topraklarda metal toksisitesinin başlıca kaynakları: Kimyasal gübre kullanımı, atık çamuru uygulamaları, endüstriyel atıklar ve diğer antropojenik faaliyetlerdir. Dünya genelinde toprakların % 18’i demirce toksiktir. Çeltik yetiştirme alanlarının önemli bir kısmını içine alan Çin, Hindistan, Filipinler, Tayland, Malezya ve Endonezya ve bazı Batı Afrika ülkelerindeki topraklar Fe toksisitesinden olumsuz yönde etkilenmektedir. Fe toksisite şartları, çeltik toprakları ile su altında kalan toprak koşullarında meydana gelir. Toprak drenajının yetersizliği, bitki kökünden çıkan organik bileşiklerin toprak solüsyonuna salınması, coğrafi farklılıklar, toprak oksidasyon-redüksiyon potansiyelinde meydana gelen azalma aktivitesi, toprakta hidrojen sülfürün fazla miktarda oluşumu, toprak solüsyonundaki iyonik şiddetin artışı, düşük toprak verimliliği ve pH’sı, toprak organik madde içeriğinin azlığı, toprak ve kökteki mikrobiyal aktivite etkileşimleri ve besin maddelerinin birbirleriyle olan etkileşimi (antagonizm-sinergizm) ve genotiplerin genetik değişkenliği çeltik bitkisinde Fe toksisitesinin oluşum şiddetini etkiler.